Libellen, algemene informatie

Larven van een libel onder het ijs

Bovenstaande foto is gemaakt door de ijslaag van de vijver. De larven van de libellen kruipen tegen de onderkant van een dikke laag ijs, je ziet ze dus van de buikzijde.

De larven leven onder water van andere kleine waterdieren. Als ze volgroeid zijn kruipt de larve uit het water langs een plant of tak omhoog en vervelt. Daarna blijft het pas uitgekomen dier een tijd aan de plant hangen om uit te harden. Eerst na enige tijd kan hij vliegen. Zolang is de nieuwe libelle erg kwetsbaar en is een makkelijke prooi voor kikkers en andere insecteneters. Als ze eenmaal vliegen zijn het zelf weer rovers die van andere insecten leven. Het blijft altijd een wonder om de grote libel, in dit geval een viervlek, uit de kleine larvenhuid te zien komen. Zelfs halverwege zoals op de bovenste foto is de kop al veel groter dan de larve kop. De onderste foto laat de achter gebleven larvenhuid zien. De witte draden zijn de bekleding van de trachea, het luchtleidingen systeem om de insecten van zuurstof te voorzien. Het tracheeën stelsel zorgt ervoor dat alle lichaamscellen van de insecten zuurstof krijgen. Dit systeem beperkt ook de grootte van de insecten, het is een goed systeem voor kleine afstanden, voor een groter lichaam is dit systeem te inefficiënt.

Uitkomende libel

Uitgekomen libel

De lege larvehuid

Bij de paring pakt de man het vrouwtje achter de kop vast. Het vrouwtje buigt het achterlichaam naar de man en neemt uit een reservoir de spermacellen op die daar door de man eerst zijn gedeponeerd.

Gewone oeverlibel, Orthetrum cancellatum

Bloedrode heidelibel, Sympetrum sanguinium

Vergissingen komen ook bij de libellen voor, op de foto heeft een mannetje Gewone pantserjuffer een vrouwtje Hout pantserjuffer vast gepakt.

Gewone- met Hout- pantserjuffer

Tijdens het fotograferen van een etende gewone pantserjuffer Lestes sponsa zie ik opeens kogeltjes, die onder het borststuk van de libel zitten. Eerst denk ik aan eieren, maar zo leggen de libellen hun eieren niet. Zoeken op het internet naar libellen en eieren levert niets op, daarna op libellen en parasieten, dat is raak. In een stuk van C. Davids -Watermijten als parasieten van Libellen- pdf komt de volgende regel voor:
De larven van Arrenurus papillator hechten zich op de vleugeladeren van heidelibellen (Sympetrum) maar bij pantserjuffers (Lestes) op het borststuk.(Cassagne-Mejean,1966).
Het lijkt er dus wel op dat dit de larven zijn van deze watermijt. Volgens dit artikel hechten de pas uitgekomen larven van de watermijt zich aan de libellenlarve, die in het laatste vervelling stadium verkeert, onder de vleugelaanleg. Als de libel zich boven water begeeft en vervelt, bijten de larven van de watermijt zich vast aan de libel en voeden zich als parasiet van de libel.

Gewone pantserjuffer met parasieten

Voor foto's en tekst over de verschillende soorten, zie de speciale pagina over libellen.

Met dank aan Weia Reinboud voor de kritische opmerkingen.