Lepismatidae

Zilvervisjes

Er zijn twee onderdelen op deze pagina: algemeen en soorten

Ctenolepisma longicaudatum, papiervisje

Algemeen

plaats in het systeem

Zilvervisjes (Lepismatidae) behoren tot de Franjestaarten (Thysanura) en worden ingedeeld bij de insecten. Ze hebben echter veel primitieve kenmerken en lijken ook veel op de rotsspringers (Machilidae), zodat het niet vreemd zal zijn als ze in de toekomst bij de oerinsecten worden ingedeeld.
In Nederland zijn er drie soorten die uitsluitend in gebouwen voorkomen. Van deze drie soorten is het papiervisje Ctenolepisma longicaudatum voor het eerst in 2002 beschreven voor Nederland terwijl hij dan algemeen wordt aangetroffen. Dit artikel bevat een uitgebreide beschrijving en een determinatie tabel: Beijne Nierop, BM; Hakbijl, T. (2002). PDF

gedrag en voortplanting

Al deze dieren zijn lichtschuw en je ziet ze voornamelijk als je plotseling het licht aan doet. Heel af en toe zie je de dieren overdag. Vooral het zilvervisje of suikergast Lepisma saccharina is bekend uit de huizen, komt ook nogal eens in een suikerpot terecht. Ze leven van zetmeel en suikers, het papiervisje eet papier, wat voor schade kan zorgen als er veel dieren zijn. Behalve met hulp van bacteriën kunnen ze ook zelf enzymen maken om cellulose te verteren. Op de wat vochtiger plaatsen zoals de badkamer zie je ze als ze gevangen zijn in een bad of wastafel. De dieren zijn niet in staat om tegen gladde oppervlakten op te lopen, dus eens in het bad of wastafel kunnen ze er niet meer uit. Ze zijn erg snel en om de foto's te kunnen maken heb ik gebruik gemaakt van hun onvermogen om op gladde oppervlaktes te lopen, door het dier in een diep, glazen bord te zetten. Deze dieren kunnen opmerkelijk oud worden, tot een jaar of acht. Ze vervellen op alle leeftijden. De jonge dieren lijken al veel op de ouders en bij elke vervelling wordt dat meer. Voortplanten doen ze door middel van eieren die met een legboor in spleten worden afgezet, per jaar een stuk of 60. Het ovenvisje heeft een voorliefde voor zeer warme plaatsen liefst zevenendertig graden, hij is tegenwoordig zeldzaam in Nederland en kwam vroeger vooral voor bij de ovens van bakkerijen.

lichaamsbouw en determinatiekenmerken

Al deze soorten hebben schubben, net als de vlinders en rotsspringers. Het zilvervisje is glad zonder uitstekende haarborstels, er zijn wel lange haren op het lichaam maar die staan niet in groepen de staarten zijn korter dan het lichaam. Papiervisje en ovenvisje hebben wel haarborstels zoals ook duidelijk te zien op de foto's van het papiervisje. Het verschil tussen deze twee is dat het ovenvisje plomper en bruiner is, het papiervisje is grijs. Bij deze soorten zijn de staarten langer of gelijk aan de lichaamslengte. Het is mijn bedoeling de dieren zo op de foto te zetten dat ze gebruikt kunnen worden om ze te determineren.

omhoog

Home

Soortbeschrijving:

Op deze pagina worden 2 van de 3 soorten behandeld. Van de soort waar je niet op kunt doorklikken heb ik nog geen foto's.

familie: Lepismatidae
Ctenolepisma longicaudatum. Escherich, 1905 - papiervisje
Lepisma saccharina. Linnaeus, 1758 - zilvervisje/suikergast
Thermobia domestica. (Packard, 1837) - ovenvisje

Ctenolepisma longicaudatum

Geheel in tegenspraak met de verwachting heb ik dit dier overdag gevangen in de kleedkamer van een zwembad. Daar zat het op de hoekvoeg tussen de wandtegeltjes. Hier werd ook duidelijk dat de tegeltjes te glad waren, alleen op de voegen was het dier erg snel. Duidelijk veel beharing op de kop.

Ctenolepisma longicaudatum, papiervisje
staart langer dan lichaam

Ctenolepisma longicaudatum, papiervisje

soortenoverzicht

omhoog

Home

Lepisma saccharina

Het verschil met het papiervisje is opvallend, hij maakt een veel gladdere indruk en de kop heeft veel minder haren. De staart aanhangsels zijn veel korter dan bij het papiervisje.

Lepisma saccharina, zilvervisje
staart korter dan lichaam

Lepisma saccharina, zilvervisje

soortenoverzicht

omhoog

Home

Voorkomen/bestrijden

Zie de website van Milieucentraal met veel informatie.

Literatuur:

Wygodzinsky, P., 1954. The Thysanura of the Netherlands (Apterygota, Insecta) Natuurhistorisch Maandblad VOLUME 43(10), 67-72.
Wygodzinsky, P., 1954. The Thysanura of the Netherlands (Apterygota, Insecta) Natuurhistorisch Maandblad VOLUME 43(11), 79-80.