Chrysopidae, Myrmeleontidae, Raphidioptera en Ascalaphidae

Gaasvliegen, Mierenleeuw, Kameelhalsvlieg en Vlinderhaft

Gaasvliegen Mierenleeuw Kameelhalsvlieg Vlinderhaft Wimpelstaart

Orde: Neuroptera, Netvleugeligen.

Familie: Chrysopidae (Gaasvliegen)

Franjegaasvlieg larve, Chrysopidia ciliata, met camouflage

Gaasvliegen zie je vaak als wat ongelukkig vliegende groene insecten met prachtige vleugels en schitterende ogen die op de planten en vooral op het lange gras landen.
Er zijn in Nederland een aantal soorten die veel op elkaar lijken, de dieren op deze pagina zijn op naam gebracht door Arp Kruithof. De larve van de gaasvlieg eet bladluizen en dat in grote aantallen. Ze worden dan ook veel ingezet als biologische bestrijders van bladluis in kassen. De volwassen vliegen overwinteren en vaak zie je in het voorjaar grote aantallen gaasvliegen voor het raam van de schuur waarin ze hebben overwinterd. Om naar buiten te komen gaan ze op het licht af en eindigen dan voor een deel achter de ramen als spinnenvoer.

Franjegaasvlieg, Chrysopidia ciliata

larve met camouflage, Franjegaasvlieg, Chrysopidia ciliata

De larve op de foto hierboven, heeft een heel speciale manier om zich onzichtbaar te maken en niet op te vallen. Hij verzamelt alle lege huidjes van de bladluizen die hij heeft leeggezogen op zijn rug. Verder alle geschikte rommel die hij tegenkomt gaat ook zijn rug op. Het gevolg is dat je ergens een bolletje ziet lopen dat niet in de verste verte aan een insect doet denken. Het dier is niet erg groot, ongeveer een centimeter lang en bezit zo een prachtige camouflage. Aan de zijkant van het lichaam van de larve zitten uitsteeksels met haren waardoor het mogelijk is de spullen op zijn rug te houden. Op de foto's zie je ze duidelijk uitsteken. Het volwassen insect zie je op de foto hieronder. Kenmerkend voor de soort zijn de lange witte haren aan de vleugels en de zwarte dwarsaders in de vleugelrand.

Franjegaasvlieg, Chrysopidia ciliata

Gaasvliegen komen heel fragiel over, ik vind ze erg mooi, de vleugels met het netwerk zien er prachtig uit.
Voor de determinatie is de tekening op kop en borsstuk van belang en de adering van de vleugels.

Geelkopgaasvlieg, Pseudomallada flavifrons

Geelkopgaasvlieg, Pseudomallada flavifrons, larve

Groenbuikgaasvlieg, Pseudomallada prasinus

Zwartbuikgaasvlieg, Pseudomallada ventralis

Goudoogje, Chrysoperla carnea s.l.

Bij het goudoogje glimmen de ogen als goud. Het s.l. achter de naam betekent sensu latu, wat wil zeggen dat ook andere gelijkende vormen voorkomen die door sommige auteurs als apparte soorten worden beschouwd.

Goudoogje, Chrysoperla carnea s.l.

Goudoogje, Chrysoperla carnea s.l. winterkleur

larve Goudoogje, Chrysoperla carnea s.l.

Gewone Gaasvlieg, Chrysopa perla

larve, Gewone Gaasvlieg Chrysopa perla

gaasvlieg ei op steeltje aan de bloem van een kogeldistel

leeg ei met net uitgekomen larve

De eieren van gaasvliegen worden afgezet aan een steeltje, zo zijn de eieren beschermd tegen mieren en lieveheersbeestjes die ook op luizenrijke plaatsen rondlopen.

omhoog

Home

Familie: Coniopterygidae (Dwerggaasvliegen)

Dit zijn heel kleine gaasvliegjes, slechts enkele mm lang. De volwassen dieren zijn helemaal wit. Er zijn meer soorten van in Nederland en ik weet niet tot welke soort de dieren op de foto's behoren.

Dwerggaasvlieg

Larve Dwerggaasvlieg

omhoog

Home

Familie: Hemerobiidae (Bruine gaasvliegen)

De bruine gaasvliegen zijn iets tot veel kleiner dan de groene. Het is een familie waarvan in Nederland 29 soorten voorkomen. Deze groep verschilt niet veel van de groene gaasvliegen wat levenswijze betreft. Van deze groep worden ook dieren als biologische bestrijders van bladluizen ingezet. Door hun kleur en formaat vallen ze niet erg op.

Strobruintje, Hemerobius micans

Vieradergaasvliegje, Micromus angulatus

Bont gaasvliegje, Micromus variegatus

De larven van de bruine gaasvliegen hebben geen wratten met haren aan de zijkant van het lichaam en zijn slank met korte kaken. Hieronder een foto van een larve waarvan ik de exacte soort niet weet. Hij heeft net een bladluisje gepakt en heeft die in een aantal seconden leeggezogen, dat gaat erg snel.

Micromus variegatus
larve van een van de soorten bruine gaasvliegen

omhoog

Home

Familie: Osmylidae (Watergaasvliegen)

De watergaasvlieg is een groot dier met drie centimeter vleugelspan, komt voor in haast heel Europa. In Nederland in Limburg en Braband. De larven houden zich voornamelijk op tussen mossen en kunnen ook onder water.

Watergaasvlieg, Osmylus fulvicephalus

omhoog

Home

Familie: Myrmeleontidae (Mierenleeuwen)

Larven van de mierenleeuwen leven in zelf gegraven kuiltjes in droog zand. Daar kunnen ze in de kuil vallende insecten vangen, voornamelijk mieren. Er zijn twee soorten in Nederland. De Zwartkopmierenleeuw Myrmeleon formicarius en de Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras. Het verschil tussen de larven is het al of niet aanwezig zijn van enkele vlekjes op het derde paar poten. De foto's zijn van een Gevlekte mierenleeuw, zowel de larve (de vlekjes op de poten ontbreken) als het volwassen insect. De larven spinnen een ronde cocon in het zand het ziet er uit als een klein balletje 10 tot 12 mm groot. Daarin maakt de larve het pop stadium door. Als de pop uitkomt steekt de pophuid uit de cocon. Dit is de laatste keer dat hij vervelt, ze hebben dan vier vleugels en leven enkele weken. De volwassen dieren leven van insecten, stuifmeel en nectar. De ontwikkeling van de mierenleeuw kon ik volgen doordat er een aantal larven in een grote emmer met straatzand zaten. De emmer stond onder een overkapping bij mij in de tuin en het zand was geheel uitgedroogd. Op een zeker moment ontdekte ik een aantal kuiltjes in het zand. Daar zaten de larven in, kop en kaken waren duidelijk zichtbaar.

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras larve in zijn kuil

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras larve

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras cocons

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras uitkomen uit cocon

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras uitgekomen cocon

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras oude pophuid

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras opengewerkte cocon met oude larvehuid

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras ♂

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras ♀

Gevlekte mierenleeuw, Euroleon nostras

In Zuid Europa komen meer soorten mierenleeuwen voor dan de twee in Nederland. De grootste is de Reuzenmierenleeuw, Palpares libelluloides. Gefotografeerd in Bulgarije.

Reuzenmierenleeuw, Palpares libelluloides

omhoog

Home

Familie: Ascalaphidae (vlinderhaften)

De vlinderhaften komen niet in Nederland voor, het is ook een familie uit de netvleugeligen.

Uit Frankrijk Libelloides coccajus. (Scans van dia materiaal uit 2005). Voor de Franse soorten kun je een beschrijving vinden op Histoire Naturelle des Ascalaphes de France (pdf) met duidelijke illustraties door: Cyrille Deliry en Jean-Michel Faton, 2007.

Vlinderhaft, Libelloides coccajus

Uit Bulgarije Libelloides lacteus.

Vlinderhaft, Libelloides lacteus

Uit Bulgarije Libelloides macaronius.

Vlinderhaft, Libelloides macaronius

omhoog

Home

Familie: Nemopteridae (wimpelstaarten)

De Dwarsbandwimpelstaart foto is in Bulgarije gemaakt, in Nederland komen deze dieren niet voor.

Dwarsbandwimpelstaart, Nemoptera sinuata

omhoog

Home

Orde: Raphidioptera (Kameelhalsvliegen)

Familie: Raphidiidae (Kameelhalsvliegen)

In Nederland komen zes soorten kameelhalsvliegen voor, die ook op foto's redelijk goed kunnen worden gedetermineerd. Vrouwtjes hebben een lange legbuis waarmee ze de eieren in spleten van boomschors afzetten. Je ziet dus direct of je met een man of een vrouw te doen hebt. De bovenste twee foto's zijn van een vrouw de onderste van een man. Kameelhalsvliegen tref je meestal lopend aan op boomstammen, hier zoeken ze hun voedsel, dat bestaat uit kleine insecten. Ze vliegen niet snel weg, klimmen ze te hoog om een foto te kunnen maken, doe je er een hand voor en het beestje loopt terug. Het zijn vrij kleine dieren, kijk maar eens naar de mier op een van de foto's, ook daarvoor ging het kameelhalsje achteruit.

Gevorkte geelvlekkameel, Xanthostigma xanthostigma ♀

Gevorkte geelvlekkameel, Xanthostigma xanthostigma ♂

Een andere soort staat hieronder, deze soort is te herkennen aan de zwarte vlek in de vleugel (meestal over twee cellen) en de grote, veel bredere cel die er op de foto boven ligt, deze cel is zo groot dat hij zowel voor als achter de zwarte vlek uitsteekt. Op de onderste foto is dit in vergroting duidelijk te zien.

Kortvlekkameel, Raphidia ophiopsis ♂

Kortvlekkameel, Raphidia ophiopsis, zwarte vlek met bovenliggende grote cel

kameelhalsvlieg larve

omhoog

Home