Order: Opiliones, Hooiwagens

Familie: Nemastomatidae

Paranemastoma quadripunctatum

Soortenoverzicht:

Familie: Nemastomatidae, 5 soorten in Nederland
Mitostoma chrysomelas (Hermann, 1804)
Nemastoma bimaculatum (Fabricius, 1775)
Nemastoma dentigerum Canestrini, 1873
Nemastoma lugubre (Mueller, 1776)
Paranemastoma quadripunctatum (Perty, 1833)

Mitostoma chrysomelas

Mitostoma chrysomelas is redelijk gemakkelijk te herkennen aan de twee palpen die als een soort van vork vooruit steken. Deze palpen zijn dicht bezet met haartjes waarop een druppel kleefstof zit. Het is een kleine hooiwagen, lichaamslengte vrouwtjes tot 2mm, mannetjes tot 1,6mm. Hij heeft wel lange poten. Meestal vind ik hem onder oud hout en oud loszittend schors maar ook wel onder steen. Hij loopt vaak behoorlijk snel en het is lastig goede foto's van hem te maken. Zit hij even stil, dan is het een zeer fotogeniek dier.
Een artikel (Engels) met opmerkingen over de systematiek van deze soortgroep door J. Meijer (Meijer 1973) pdf is te downloaden van de Naturalis website.

Mitostoma chrysomelas adult

Mitostoma chrysomelas juveniel

soortenoverzicht

omhoog

Home

Nemastoma bimaculatum

Een zeldzame soort is Nemastoma bimaculatum. Het heeft lang geduurd voor ik de eerste vind. De witte vlekken zijn bij deze soort erg scherp hoekig en hebben een duidelijke inkeping aan de buitenkant. Kijk ook bij de soort Nemastoma lugubre die er veel op lijkt. Lichaamslengte vrouwtjes tot 2.5mm, mannetjes tot 2,2mm.

Nemastoma bimaculatum

soortenoverzicht

omhoog

Home

Nemastoma dentigerum

Nemastoma dentigerum behoort ook tot de kleinere soorten, zoals trouwens deze hele familie. Lichaamslengte vrouwtjes tot 1.9mm, mannetjes tot 1,7mm. Er is een klein probleempje bij het herkennen van deze soort. Er schijnen ook zwarte vormen voor te komen van de soorten die normaal gesproken witte vlekken hebben. Het gevolg is dan dat je een geheel zwarte hooiwagen Nemastoma dentigerum noemt, terwijl het een zwarte uitvoering van één van de andere soorten is. Het is alleen duidelijk als je een mannetje hebt, die heeft op de palpen een tandje.

Nemastoma dentigerum

Nemastoma dentigerum, ♂

Nemastoma dentigerum, net verveld

soortenoverzicht

omhoog

Home

Nemastoma lugubre

Van de familie Nemastomatidae zie ik Nemastoma lugubre het meest, zelfs enkele exemplaren met een afwijkende tekening heb ik gevonden, zie de onderste twee foto's. De ene heeft een extra grote witte vlek achter op de rug en de andere heeft zelfs twee extra vlekken vlak achter de twee normale. De vorm van de vlekken is afgerond, dit in tegenstelling tot de soort Nemastoma bimaculatum. De dieren vind ik vooral als het heeft geregend en het erg nat is op de bosbodem. Soms zitten er dan meerdere onder één dode tak of schors op de grond. Lichaamslengte vrouwtjes tot 2.7mm, mannetjes tot 1,8mm.

Nemastoma lugubre

Nemastoma lugubre, naast een pissebed

Nemastoma lugubre, afwijkende vlekken, drie in plaast van twee

Nemastoma lugubre, afwijkende vlekken, twee extra achter de twee normale

soortenoverzicht

omhoog

Home

Paranemastoma quadripunctatum

Paranemastoma quadripunctatum is een zeer zeldzame soort. Henk Soepenberg ontdekt 09-04-2014 een exemplaar in de buurt van Dalfsen in Overijssel. Dat is voor mij een reden op de aangegeven plaats te gaan zoeken, waar ik er ook een vind en foto's kan maken. Later vind ik ze ook in Eys en in Winterswijk. Het is een vrij grote hooiwagen in vergelijking met de andere van deze familie. Zowel man als vrouw worden tot 4 mm lang. Er bevinden zich lichte vlekken op het lichaam en er zitten twee rijen uitsteeksels op de rug. Het dier is daarom heel makkelijk te onderscheiden van de andere zwarte hooiwagens.

Paranemastoma quadripunctatum

soortenoverzicht

omhoog

Home

literatuur:

Meijer, J. 1973. Some remarks on the systematics of the Mitostoma chrysomelas group (Arichnida, Opilionida Nemastomatidae) — Zoologische mededelingen Leiden deel 46 no 9 blz 117-127